Gadebusch Jakub, ur. prawdopodobnie z końcem w. XVI w Gryfii, kształcił się w gdańskim Gimnazjum Akademickim, gdzie studiował nauki astronomiczne pod kierunkiem profesora fizyki i metafizyki Adriana Pauli’ego; przedłożył 2 II 1619 łacińską dysputację filozoficzną o kometach (ogłoszoną drukiem), a 10 V 1620 wygłosił łacińską mowę o metodzie uczenia się (druk. w Magdeburgu w r. 1623). W latach szkolnych (1619–20) ogłosił drukiem kilka utworów panegirycznych ku czci wybitnych gdańszczan. W r. 1621 wydał pod barokowym tytułem Vestibulum Regni Poloniae krótki rys części gramatyki polskiej (głosownię), gdzie w uczony sposób opisał powstanie pisma greckiego, łacińskiego i polskiego, podając alfabet hebrajski, cyrylicki i grecki. Praktycznego znaczenia podręcznik ten nie miał. W tym samym roku wydał opis Polski z wiadomościami o pochodzeniu Polaków, ich nazwie, nazwach poszczególnych szczepów, o rzekach, ustroju i życiu gospodarczym Polski Encomium Regni Poloniae, w którym wywodził nazwy pomorskich portów Lubeki, Wismaru i Rostocku oraz rzeki Trave pod Lubeką z polskich źródłosłowów. G. wydał też ponownie (w Gdańsku w r. 1621) wierszowany utwór Klemensa Janickiego »Vitae regum Polonorum«, zmieniając tytuł na »Chronicon dynastarum Regni Poloniae«. Niebawem opuścił (prawdopodobnie na stałe) Gdańsk, zapisując się 14 X 1623 na uniwersytet w Królewcu. Dalsze losy jego życia nieznane.

G. stanowił ciekawy i rzadki typ Niemca (za jakiego się uważał i jakim był z pochodzenia, mimo że podpisywał się pod swoimi utworami Pomeranus – Pomorzanin), związanego uczuciowo z Polską. Nie tylko zapewniał o głębokiej znajomości spraw i rzeczy polskich, lecz opis Polski zakończył modlitwą do Boga, by »hoc Poloniae Regnum, ut sicut hactenus ita porro vigeat, vireat, floreat, murusque sit vicinorum Regnorum adeoque et Germaniae«.

Dzieła G. w zbiorach Bibl. Miejskiej w Gdańsku; Pniewski Wł., Język polski w dawnych szkołach gdańskich, Gdańsk 1938; Estr., XVII, s. 5.

Marian Pelczar